Metrostation Amsterdam Lelylaan, woensdagavond 22 juni 2005. Zeker vijf leden van de antiterreureenheid BBE-SIE staan klaar om twee terrorismeverdachten te overmeesteren. Even voor tienen klinkt opeens luid ,,Politie, politie'' over het perron. Nouriddin el F. springt achteruit, richting rails, en grijpt naar de rugzak die over zijn linkerschouder hangt. Zijn geheel in het zwart gesluierde vrouw Soumaya S. begint te schreeuwen: ,,Allah Akbar'' (God is groot).

De leden van de antiterreureenheid - allen in burger - staan nog drie meter bij El F. vandaan. Ze zijn bang dat hij vlucht of een vuurwapen trekt. Als ze El F. proberen te overmeesteren, springt Soumaya voor haar man. Ze wordt direct tegen de grond gewerkt. Daarna trappen de BBE-SIE'ers El F. neer. Met zijn belagers bovenop zich roept ook hij luid ,,Allah Akbar''. Al snel ligt hij, geboeid en geblinddoekt, weerloos op de grond. Dan ziet agent 'B17' de kolf van een vuurwapen uit de geopende rugzak steken. Hij neemt geen enkel risico, snijdt met zijn mes het hengsel van de rugzak door en rukt die van El F.'s schouder. In de rugzak zit onder meer een doorgeladen machinepistool Agram 2000.

Maanden gezocht

De hele operatie begint de avond ervoor, nabij een woning in de Haagse Vaalrivierstraat. Het adres dat El F. een jaar eerder heeft opgegeven bij zijn aanvraag voor een verblijfsstatus, wordt al enige tijd in de gaten gehouden. Wanneer uit de duisternis een man met bril ('NN1') komt aanlopen, veert het observatieteam op. Deze man lijkt sterk op de verdachte, NN1 is El F..

De Marokkaan wordt dan al maanden internationaal gezocht. Hij is een sleutelfiguur binnen een terroristisch netwerk van jonge, radicale moslims, aldus de veiligheidsdienst AIVD en justitie, die beschikken over een zelfmoordtestament met zijn naam eronder. ,,Wees niet bedroefd over mij. Er is maar ��n dood. Ik wil zelf doodgaan als martelaar omwille van God'', staat erin. Het testament is geschreven in een rood schrift. Op de omslag staat de naam 'Mohammed Atta', leider van de vliegtuigkapers van 11 september 2001 in de VS.

Als het observatieteam 'NN1' de volgende ochtend voor het eerst bij daglicht ziet, zijn er amper nog twijfels dat hij de gezochte Marokkaan is. Maar voor hij kan worden aangehouden, moet er een 'honderd procent herkenning' zijn. Die volgt, twee uur later. 'Gezien de mogelijke gevaarzetting' wordt toestemming gevraagd van Justitieminister Donner voor inzet van de BBE-SIE. Dat duurt even. En er is nog een probleem, schrijft de Nationale Recherche: ,,Aangezien deze eenheid niet meteen ter plaatse kon zijn, wordt de verdachte onder observatie gehouden.''

Vermiste moslima

Die vertraging leidt er toe dat El F. zich nog bijna zes uur lang vrijelijk kan bewegen, van Den Haag naar Amsterdam. Inlichtingendienst AIVD weet dan overigens al drie dagen dat de vrouw van El F. rondloopt met een machinepistool. Dat zegt ze althans in een afgeluisterd telefoongesprek (uit de dossiers blijkt overigens niet, of deze informatie is doorgegeven aan de BBE-SIE -red.).

De moslima is al sinds 6 mei vermist. Haar moeder en zus doen daarvan aangifte, vier dagen voor haar aanhouding. Het gezin S. is bang, zegt de vader in een getuigenverhoor. ,,Wij hoorden dat Soumaya aangesloten zou zijn bij de slechte mensen, met name werd genoemd de Hofstadgroep. Wij waren bang dat Soumaya een aanslag zou gaan plegen. Ik noem u bijvoorbeeld minister van Aartsen, Hirsi Ali, Wouter Bos, Deetman en Geert Wilders.''

Twee uur nadat het verzoek is gedaan om de BBE-SIE in te mogen zetten, worden de vermiste moslima en haar man gezien bij een woning in de Vermeerstraat in Den Haag. Daar woont medeverdachte Martine van den O. (26), een tot de islam bekeerde Nederlandse.

Om half negen 's avonds stopt Van den O., zwart gesluierd, in een rode Opel Corsa zonder achterbank voor haar huis. Ze toetert, waarna de eveneens zwart gesluierde Soumaya S. naar buiten komt. Ze opent de deur van de auto en klapt de bijrijdersstoel naar voren. Dan komt ook El F. naar buiten. Hij trekt een kort sprintje en duikt weg in de kleine laadruimte achterin. Als Soumaya ook is ingestapt, rijdt de auto met hoge snelheid weg.

In een poging om eventuele achtervolgers kwijt te raken, rijdt de Corsa eerst wat 'schudrondjes' door Den Haag. Daarna gaat de auto met het drietal via de A4 richting Amsterdam.

Het observatieteam blijft echter in het spoor van de Corsa en ziet dat de inzittenden voortdurend om zich heen kijken. ,,Verdachte Nouridin el F. zat gedurende de hele rit achterstevoren in de auto en keek naar het verkeer dat achter hem reed'. De Corsa lijkt bij herhaling een afrit te nemen, om steeds op het laatste moment terug de snelweg op te gaan. E�n keer, bij Zoeterwoude, schiet het drietal echt de snelweg af, maar komt via de oprit weer terug op de A4.

Koran

Eenmaal in Amsterdam aangekomen, stappen El F. en zijn vrouw in de Steelvlietstraat uit de auto. De Corsa gaat er direct weer met hoge snelheid vandoor. Het tweetal neemt intussen de tram naar metrostation Lelylaan. Volgens een ingewijde hebben de twee terreurverdachten dan al enige tijd ook de BBE-SIE achter hen aan. Maar de leden van de antiterreureenheid moeten uren wachten op het akkoord van de minister.

Als de verdachten het perron op metrostation Lelylaan bereiken, komt eindelijk het groene licht uit Den Haag. Zeker vier BBE-SIE'ers in burger gaan op de twee af. De leden van de antiterreureenheid zijn gebrieft over de risico's: ,,Door verkregen informatie was het ons bekend dat hij reeds langere tijd voortvluchtig was en dat hij mogelijk voorbereid zou zijn op zijn aanhouding'', aldus het proces-verbaal. ,,Tevens was het ons bekend dat hij deel zou uitmaken van een groep extremistische moslims en dat hij bereid zou zijn als martelaar te sterven.''

Zodra El F. onschadelijk is gemaakt, wordt ook Soumaya S. gevraagd of zij wapens bij zich draagt. Haar antwoord is kort: ,,Ja, de Koran is mijn wapen.'' Een handzaam exemplaar ligt naast haar.

El F. geeft in zijn eerste verhoor, ruim twee uur na zijn arrestatie, toe dat hij het wapen bij zich had. Hij meent echter, dat hij is aangehouden omdat hij hier illegaal is en een baard heeft, zo meldt het verslag. Het wapen had hij naar eigen zeggen gevonden in een park in Amsterdam-Slotermeer. Hoewel hij eigenlijk bang is voor vuurwapens, besloot El F. het maar te houden, omdat het gevaarlijk is om in Nederland nu moslim te zijn.

De Marokkaan vraagt zich af waarom hij met zoveel geweld is aangehouden. Het verhoorverslag meldt: ,,De verdachte verklaart dat als ze hem hadden aangesproken, hij gewoon was meegegaan.''

Roepen van meters afstand

Politie-expert Jaap Timmer, onderzoeker aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, vindt de hele gang van zaken rond de aanhouding van Nouriddin el F. 'curieus'. Het is volgens Timmer bij dit kaliber verdachten niet gebruikelijk dat agenten eerst op meters afstand 'politie' roepen. ,,Zo'n figuur veeg je meteen. Je verrast hem compleet. Tenzij hij al gealarmeerd was.''

Timmer vraagt zich af waarom de verdachten op een metroperron zijn aangehouden op een tijdstip dat daar altijd mensen zijn. El F. was bovendien vuurwapengevaarlijk. ,,Men wist dat hij 'scherp' was.'' Timmer heeft de indruk dat er veel meer gelegenheden moeten zijn geweest om El F. met minder risico aan te houden, bijvoorbeeld door hem klem te rijden. ,,Zeker als je zoveel uur achter hem aanrijdt.'' Ook tactisch is de locatie Lelylaan niet zo handig. ,,Het is Amsterdam-West, halte Lelylaan is het Noord-Afrikanenstation bij uitstek. Het dorp van Mohammed B. En Samir A. Wat maak je daar los?''

Timmer, deskundige op het gebied van aanhoudingen, vraagt zich tevens af waarom niet een gewone arrestatie-eenheid (AT) is ingeschakeld toen bleek dat antiterreureenheid BBE-SIE niet meteen inzetbaar was. ,,Dan heb je geen toestemming van de minister nodig en dat kan een paar uur aan procedures schelen.''