De Ministers van Binnenlandse Zaken van de Duitse deelstaten onderzoeken in de strijd tegen radicale Salafisten uitzettingen, beperkingen van fundamentele rechten en verenigingsverboden. Maar de scene heeft  in toenemende mate contact met elkaar  via sociale netwerken.

Het advies aan de Duitse Salafisten kwam uit de Pakistaanse bergen. “Ga niet meer naar de bijeenkomsten van PRO NRW, want dit leidt alleen maar tot ongecontroleerde strijd”, zei de Duitse terrorist Yassin Chouka onlangs in een dreigvideo. “Het risico is te groot dat jullie door de politie worden gearresteerd”.

De Bonner islamist Chouka, die in Pakistan leeft en regelmatig tot de heilige oorlog (Jihad) en terreur oproept, waarschuwde zijn geloofsbroeders. Iedere arrestatie van een islamist betekent immers normaalgesproken ook diens registratie bij de politie – de nachtmerrie voor een conspiratieve en in binnenplaatsmoskeeën agerende scene.

Bij de rellen begin mei in Bonn en Solingen was het voor het eerst tot een geweldsescalatie door radicale Salafisten gekomen. De politie spreekt van een “nieuwe kwaliteit”.

Er zijn inmiddels ongeveer 4000 Salafisten in Duitsland, daarvan worden1500 als bereid tot gebruiken van geweld ingeschaald – en het aantal aanhangers neemt toe. Ze willen terug naar een oerislam met stenigingen, de democratie afschaffen en in plaats daarvan de islamitische sharia als rechtsorde invoeren.

Met alle “juridisch mogelijke maatregelen”

Aanleiding genoeg voor de conferentie van de Ministers van Binnenlandse Zaken van de Duitse deelstaten (IMK) het thema helemaal bovenaan de agenda te plaatsen. De ministers van de bond en de deelstaten, die tot vrijdag in Göhren-Lebbin in Mecklenburg-Vorpommern vergaderden, veroordeelden de straatgevechten: “Daarmee heeft de scene voor het eerst zijn vermogen bewezen tot een landelijke mobilisering en openlijke geweldpleging”.

De ministers willen nu met alle mogelijke “juridische maatregelen” tegen de Salafisten optreden – dus met verenigingsverboden, uitzettingen en beperking van fundamentele rechten.

Zo eist de woordvoerder van de Ministers van Binnenlandse Zaken van de CDU, Uwe Schünemann (CDU, uit Niedersachsen om de raddraaiers de uitoefening van hun politieke  fundamentele rechten te verbieden. Daartoe behoren de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van vergadering. Het kwijtraken van fundamentele rechten kan echter alleen door het constitutionele hof worden uitgesproken – en zo´n beslissing tegen een extremist is er nog noit geweest.

Toch zei Schünemann tegenover Welt-Online: “De horden zijn hoog, maar geenszins onoverkomelijk”. De andere maatregelen zullen vermoedelijk niet helpen. Want de salafistische scene organiseert zich normaalgesproken niet in verenigingen. En omdat veel Salafisten een Duits paspoort bezitten, kunnen ze niet worden uitgewezen.

De Salafisten zullen dan ook nauwelijks onder de indruk zijn van de besluiten van het IMK. Deze scene heeft steeds meer contact met elkaar via sociale netwerken zoals Facebook. Dat blijkt volgens de politie duidelijk uit de resultaten in Bonn en Solingen. Slechts ongeveer de helft van de 108 gearresteerde Salafisten komt uit Nordrhein-Westfalen.

Een groot deel van de relschoppers was speciaal uit andere delen van de republiek gekomen om deel te nemen aan de protesten – uit Berlijn, Hamburg, Hessen en Niedersachsen.

“Een ideologie gepredikt, die geweld zaait”

Vijf van de gearresteerden onderhielden contacten met de islamschool (200 online-studenten) van de prediker Muhamed Ciftci uit Braunschweig. “Hij biedt in het kader van zijn school islamles op internet aan. Vijf van hen hebben bij Ciftci gestudeerd. Twee van hen hadden persoonlijke contacten naar Braunschweig en woonden daar ook tijdelijk”, zei het hoofd van de binnenlandse veiligheidsdienst van Niedersachsen, Hans-Werner Wargel, tegen “Welt-Online”.

Ciftci zelf propageert het zogenaamde politieke Salafisme, dat weliswaar als grondwetvijandig wordt beoordeeld, maar zich probeert te distantiëren van geweld. “Maar ook dit politieke Salafisme is in staat de basis voor geweld te leggen, omdat het de extreme positionering van zijn aanhangers bevestigt en hen daarmee de ideologische uitrusting voor geweld geeft”, zegt Wargel.

Hij beschouwt deze distantiëring van enkele vooraanstaande Salafisten als volledig ongeloofwaardig: “Hier wordt een ideologie gepredikt, die geweld zaait, zelfs wanneer men zich daarvan verbaal distantieert.”

Broeinesten ook op het platteland

Het politieke en het tot geweld bereide Salafisme zouden niet duidelijk van elkaar zijn af te grenzen. Wat Wargel betreft bestaan er “raakvlakken”. Zijn analyse, dat het Salafisme al lang ook de voedingsbodem voor het terrorisme is geworden, wordt door veel collega´s in de deelstaten gedeeld.

Wargel vat dit samen in één formule: “Niet iedere Salafist kan met terroristische activiteiten in verbinding worden gebracht. Maar iedereen, die in het terrorisme terechtgekomen is, was daarvoor een Salafist”.

Broeinesten van terrorisme vermoeden de autoriteiten intussen ook in landelijke regio´s. Zo is de 25-jarige Salafist Murat K., die tijdens de protesten in Bonn twee politieagenten zwaar verwond had met een mes, afkomstig uit de kleine stad Sontra in Hessen. Sowieso komen, naast de centra van de radicaalislamitische scene zoals Keulen, Bonn, Berlijn en Hamburg, in toenemende mate ook kleinere steden zoals Solingen, Kassel Aken en Augsburg in het vizier van de mensen van de binnenlandse veiligheidsdienst terecht.

De radicalen ageren steeds agressiever

Vooral in Solingen heeft zich de afgelopen maanden een extremistische islamistengemeente ontwikkeld, die beoordeeld wordt als Jihadistisch. De radicalen ageren steeds agressiever. Dat blijkt ook uit de verdeling van 300.000 gratis exemplaren van de koran.

“De Salafisten tonen zich nu aanvallender en zelfbewuster”, zei de chef van de binnenlandse veiligheidsdienst in Hamburg, Manfred Murck, tegenover “Welt-Online”. Ze zouden hun aandacht in toenemende mate op Duitsland richten en hun organisatiestructuren verstevigen.

In Hessen vrezen de autoriteiten, dat de deelstaat zich tot een waar centrum van zo´n subcultuur zou kunnen ontwikkelen. “Het aantal Salafisten bij ons is sinds 2009 ongeveer verdubbeld”, zegt Catrin Rieband, de directrice van de islamismeafdeling van de Hessische binnenlandse veiligheidsdienst.

Op dit moment worden er in Hessen ongeveer 500 tot 800 personen tot de Salafistische scene gerekend. Volgens Rieband zou de enorme toeloop het bureau van de deelstaat grote zorgen baren. Want de fundamentalistische ideologie zou zich ook steeds meer als jeugdsubcultuur vestigen.

Vooral in sociale middelpunten zou de fundamentalistische islamstroming aantrekkelijk zijn voor jonge moslims en bekeerlingen. “Er zijn omvangrijke preventieprogramma´s nodig om het van de Salafisten uitgaande gevaar effectief te kunnen indammen”, adviseert Rieband.

Het toverwoord heet “deradicalisering”

De pogingen tot nu toe, zoals antiradicalisering- en drop-outprogramma´s vindt Rieband weinig tot niet effectief. Precies daarvan echter verwachten de Ministers van Binnenlandse Zaken van de bond en de deelstaten successen.

Ze willen samen met de islamitische verenigingen zulke programma´s ontwikkelen en tegelijkertijd jonge mensen immuun maken tegenover wervingspogingen door fundamentalisten.

Het toverwoord heet “deradicalisering”. Maar dat zou volgens deskundigen nog wel eens moeilijk kunnen worden. Salafisten willen zich niet zomaar laten beleren door “ongelovigen” die door de staat betaald worden.