In de Naam van Allah de Barmhartige de Genadevolle

Welke rechten heeft een vrouw in de Islam

In het Westen denkt men vaak dat enkel de vrouwen in het Westen ge�mancipeerd zijn en dat deze emancipatiebeweging begon in de 20st eeuw. Echter, vanuit Islamitisch perspectief begon de emancipatie van de vrouw 1400 jaar geleden met de Openbaringen aan Mohammed en is de Islam emanciperend voor de vrouwen. Het is jammergenoeg zo dat in een aantal Muslimlanden de vrouwen achtergesteld worden, maar dit is het gevolg van plaatselijke (pre-Islamitische) culturele, sociale, politieke gebruiken die zijn blijven hangen en niet van de Islam zelf. Immers, sedert meer dan 1400 jaar kent Islam aan vrouwen rechten toe die zij op de meeste plaatsen (ook in een aantal Muslimlanden) vandaag de dag nog altijd niet geniet. Dit is niet zelden zo omdat vrouwen hun rechten niet kennen. Immers, man-gedomineerde maatschappijen proberen uit zelfbehoud meisjes uit het onderwijs te weren terwijl zij daar nochtans recht op hebben. Op die manier verhindert men dat vrouwen de rechten leren kennen die hen van rechtswege door de Islam worden toegekend.

In dit artikel worden een paar van deze rechten opgesomd - de lijst is niet volledig, maar illustratief.

Inhoudstafel van dit artikel:
Gelijkheid van mannen en vrouwen
Recht op (fysische, financi�le, emotionele,...) bescherming
Vrijheid van meningsuiting
Politieke rechten
Sexuele rechten
Recht op onderwijs
Economische rechten

Gelijkheid van mannen en vrouwen

Wanneer men het over gelijkheid van mannen en vrouwen wil hebben, moet men eerst bepalen op welk criterium men mannen en vrouwen wil vergelijken. Inzake lengte bijvoorbeeld, heeft onderzoek uitgewezen dat mannen gemiddeld groter zijn dan vrouwen. Dus, mannen zijn superieur aan vrouwen inzake lengte. Andersom zou men kunnen zeggen dat vrouwen superieur zijn aan mannen inzake kleinheid (ze zijn 'meer' klein).
Wat is dan gelijk en verschillend? In de Islam staat God in alles centraal en wordt gelijkheid of verschil gedefinieerd als 'wie is belangrijker voor God, mannen of vrouwen?' Deze vraag krijgt dan volgend antwoord:
'Maar wie - hetzij man of vrouw - deugdelijke daden doet als gelovige, zij zullen de tuin binnengaan en jullie wordt nog niet zoveel als de holte in een dadelpit onrecht aangedaan.' (Koran 4:124)
'De mannen en vrouwen die zich (aan God) hebben overgegeven, de gelovige mannen en vrouwen, de onderdanige mannen en vrouwen, de geduldig en volhardende mannen en vrouwen, de deemoedige mannen en vrouwen, de mannen en vrouwen die aalmoezen geven, de mannen en vrouwen die vasten, de mannen en vrouwen die hun schaamstreek kuis bewaren, de mannen en vrouwen die God veel gedenken, voor hen heeft God vergeving en een geweldig loon klaargemaakt.' (Koran 33:35)
Mannen en vrouwen zijn voor God dus volkomen gelijkwaardig. De Koran en de Sunnah herhalen steeds weer dat God een persoon boven een andere verkiest op grond van zijn bewustzijn van en liefde en vrees voor God. Alle andere criteria (zoals ras, sexe, land, afkomst, enz... ) zijn van geen enkele tel. In zijn laatste preek hammerde Mohammed daar ook nog eens op wanneer hij zei:
'De gehele mensheid komt van Adam en Eva, en een Arabier is niet superieur tegenover een niet-Arabier, noch is een niet-Arabier superieur tegenover een Arabier. Ook is een blanke niet superieur aan een zwarte noch is een zwarte superieur tegenover een blanke. Niemand is superieur ten aanzien van iemand anders tenzij in vroomheid en goede daden.'
In diezelfde laatste preek die aanzien kan worden als zijn spiritueel testament, zegt Mohammed ook dat mannen zekere rechten hebben over vrouwen, maar beklemtoont hij tevens dat vrouwen ook zekere rechten hebben over mannen. Tot dan, hadden de vrouwen in de arabische stammen-samenleving geen rechten. Er was ook geen vrouwenbeweging die opkwam voor de rechten van de vrouw. En toch, op gezag van de openbaringen die Mohammed kreeg van God, begon hij volledige gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen te preken.

Uit de Openbaringen aan Mohammed die weergegeven worden in de Koran, blijkt duidelijk dat God voor mannen en vrouwen geen afzonderlijke geboden gezonden heeft om in de hemel te geraken: de toegang tot het eeuwig leven in de hemel is voor beiden aan dezelfde bepalingen gebonden. Wat kan er gelijker zijn dan dat?
"Wie - hetzij man of vrouw - deugdelijk handelt als een ware gelovige, die zullen Wij een goed leven laten leiden (in deze wereld) en Wij zullen hen met hun loon belonen voor het beste wat zij deden (in het Hiernamaals)" (16:97)
Het is ook goed er hier op te wijzen dat het arabische woord voor God, nl. Allah noch mannelijk, noch vrouwelijk is. Vergelijk met Westerse talen waar God mannelijk is.

Bovendien wordt in de Islam Eva er niet van beschuldigd Adam meegesleurd te hebben in de zondeval. Volgens de Islam hebben zowel Adam als Eva zich laten vangen door de listen van Satan, iets wat God hen evenwel later vergeven heeft. Op de vrouw rust in de Islam dan ook niet het archetype van verleidster tot zonde. Bovendien werden volgens sommige Muslims ook vrouwen tot het Profeetschap geroepen. Zij geven dan Maria en de Moeder van Mozus als voorbeeld.

Ten slotte, wordt door tegenstanders van de Islam vaak verwezen naar vers 34 van hoofdstuk 4 om te staven dat de Islam zou beweren dat mannen superieur zijn aan vrouwen. Sommige Koranvertalingen geven het vers inderdaad in die zin. Echter, de arabisch term die gebruikt wordt is 'qawwam' en betekent 'volledige verantwoordelijkheid dragen voor', of 'volledig zorg dragen voor'. Dit betekent duidelijk niet dan een man superieur is aan een vrouw, het geeft in tegendeel aan een vrouw recht op bescherming (fysisch, financieel, emotioneel)van haar man die daarmee extra verantwoordelijkheden te dragen krijgt, zoals blijkt uit het volgende punt.

Recht op veiligheid, geborgenheid en levensonderhoud

De Islam biedt aan de vrouw een soort van vangnet. Volgens de Islam, is de echtgenoot de behoeder van zijn vrouw:
'Mannen zullen volledig zorg dragen van vrouwen' (Koran 4:34)
(De arabische uitdrukking spreekt van 'qawwam', d.i. een intensieve vorm van qaim of 'iemand die verantwoordelijk is voor' of 'iemand die zorgt voor' een ding of een persoon).
Dit betekent dat haar echtgenoot voor haar moet zorgen: hij moet voor haar fysische veiligheid instaan en hij moet instaan voor haar financi�le zekerheid (voorzien in woonst, kledij, voeding, medicijnen enz) - ook als de vrouw zelf werkt en zelf een vermogen of een inkomen heeft. In samenhang hiermee, is het erfdeel van een dochter in de Islam kleiner dan dat van een zoon. Immers, de dochter mag het geld dat zij erft volledig voor zichzelf houden terwijl de zoon ervan moet besteden voor zijn familie, zijn vrouw, zijn kinderen enz.
De man is er ook toe gehouden zijn vrouw attent en liefdevol te behandelen.
'Waarlijk, de meest volmaakte in geloof onder de gelovigen is hij die best gemanieerd is en meest voorkomend (attent, vriendelijk) is voor zijn vrouw.'

Vrijheid van meningsuiting

Islam erkent de individuele persoonlijkheid van de vrouw. Op grond daarvan geniet zij een aantal basisrechten die verband houden met vrijheid van meningsuiting. Zo stelt het Islamitisch model dat iedereen - mannen en vrouwen - volledig vrij zijn om hun godsdienst te kiezen. Vrouwen worden ook aangemoedigd deel te nemen aan het publiek debat en hun opvattingen aangaande economie, godsdienst, sociale aangelegenheden enz. bij te dragen. De getuigenis van een vrouw in wettelijke disputen is rechtsgeldig. Islam kent de vrouw het recht toe vrij haar echtgenoot te kiezen. Na haar huwelijk, behoudt zij haar eigen naam. Het Islamitisch huwelijk is een verbintenis tussen gelijken. Het is geen contract van dienstbaarheid. Vrouwen moeten dus mannen niet dienen. Islamitische echtgenoten worden integendeel geacht hun vrouwen te helpen in het huishouden naar het voorbeeld van Profeet Mohammed die ook een deel van de huishoudelijke taken voor zijn rekening nam.

Politieke rechten

Volgend Koranisch vers stelt voor vrouwen het recht in hun leider te kiezen en dit publiekelijk te verklaren.
'O profeet! Wanneer gelovige vrouwen tot u komen, haar eed van trouw aan u afleggende (...) neem dan haar trouw aan en vraag vergiffenis voor haar van God.' (Koran 60:12)
1400 jaar geleden (!) werd daarmee door het Islamitisch model aan vrouwen reeds stemrecht gegeven. Een vrouw heeft het recht over om het even welke zaak van openbaar belang haar opinie te uiten en deel te nemen aan het politiek proces. Niets verbiedt de vrouw een hoog politiek ambt te bekleden.

Sexuele rechten

Het huwelijk is de hoeksteen van de Islamitische samenleving. Sexualiteitsbeleving wordt gereserveerd voor binnen het huwelijk. Sex wordt aanzien als een fysische basisbehoefte, zoals ook honger en dorst fysische basisbehoeften zijn - het is trouwens van deze 3 behoeften dat men zich tijdens de Ramadan overdag onthoudt.
Een bevredigende sexuele relatie wordt als belangrijk aanzien voor een goed huwelijk. Dit geldt voor beide partners. Islam kent de vrouw dus ook het recht op sexuele satisfactie toe. Het is zelfs zo dat een vrouw van haar man kan scheiden als hij niet kan voldoen in haar sexuele behoeften. Andere redenen om te scheiden zijn dat zij haar man niet langer graag ziet, dat zij mishandeld wordt door haar man, dat haar man niet voldoende van zijn inkomen aan haar spendeert, of dat haar man haar beleving van haar Islam verhindert - dit laatste is een erg breed begrip. Islam legt er evenwel de nadruk op eerst pogingen te ondernemen om problemen in een huwelijk op te lossen, onder meer door het inbouwen van afkoelingsperiodes en het inschakelen van bemiddelaars. Maar als dat niet tot een oplossing leidt, is scheiden toegestaan. Ook dan wordt de vrouw en eventueel haar ongeboren kind beschermd, want er moet drie maanden gewacht worden zodat duidelijk kan worden of de vrouw eventueel nog zwanger geworden was haar ex-man.
Islam staat ook het gebruik van voorbehoedsmiddelen toe. Het is in principe wel de vrouw die beslist of er al dan niet voorbehoedsmiddelen gebruikt worden door een van beide partners - de vrouw heeft immers het recht kinderen te baren, en zij beslist of en wanneer zij dat wil.

Recht op onderwijs

Het eerste woord dat aan Mohammed geopenbaard werd was 'Lees!'. En weer: 'Lees!'. Dit wordt aanzien als een Goddelijk bevel aan alle mensen om te studeren. In de Islam wordt de mens aanzien als de behoeder van de Schepping. De mens is niet superieur aan, maar verantwoordelijk voor de Schepping en zal daarvoor ook ter verantwoording geroepen worden op Oordeelsdag. Om deze verantwoordelijkheid naar behoren te kunnen uitvoeren, moet men de Schepping in al haar facetten leren kennen. Daarom wordt studie aangemoedigd, een heel leven lang, voor zowel mannen als vrouwen.
Er zijn landen waar meisjes geen onderwijs genieten. In die landen is er doorgaans ook veel armoede en komen ook jongens nauwelijks aan fatsoenlijk onderwijs toe. Man-gedomineerde maatschappijen proberen uit zelfbehoud meisjes uit het onderwijs te weren. Op die manier verhindert men dat vrouwen de rechten leren kennen die hen van rechtswege door de Islam worden toegekend.

Economische rechten

Islam geeft aan de vrouw het recht geld te verdienen, eigendom te bezitten in haar eigen naam, wettelijke cotracten af te sluiten, handel te drijven, en haar vermogen te beheren zoals zij dat zelf wenst. Zij kan haar eigen bedrijf runnen, en niemand - ook niet haar man - kan aanspraak maken op het vermogen of het inkomen van de vrouw.
De vrouw heeft ook erfrechten. In het Islamitisch familierecht, erft de vrouw van verwanten en ouders.
Het is inderdaad zo dat het deel dat een dochter erft van haar ouders, maar de helft zo groot is als het deel dat een zoon erft van zijn ouders. Echter, de zoon moet van zijn erfdeel ook zijn familie (echtgenote, eventueel ook moeder, zus) en kinderen onderhouden, terwijl de dochter haar erfdeel volledig voor zichzelf mag houden en daarvan niets moet besteden voor haar gezin.

Dit overzicht van rechten die de Islam al 1400 jaar toekent aan vrouwen, is niet volledig. Het geeft echter wel een goed beeld van de plaats van de vrouw in de Islam. Zoals in alle modellen, is er vaak een verschil tussen wat het model voorschrijft en hoe de dagelijkse werkelijkheid er uit ziet. Dit is echter niet alleen het geval in Islamitische landen. Ook in andere landen blijft de wet soms dode letter en hebben de vrouwen in praktijk niet de rechten die de Wet hen toekent

Bron: SiratElMustakiem, islaamgroup