Ali al-Sistani is een van de meest gerespecteerde en invloedrijkste Iraakse sjiitische leiders. Na de val van Saddam Hussein hield hij zich op de achtergrond, maar nu is hij weer terug in Irak en lijkt de heilige stad Najaf te hebben gered. De veel jongere en radicalere al-Sadr was voor hem een lastig obstakel, maar hij wist toch met hem een vredesakkoord te sluiten.

De 73-jarige al-Sistani vormt samen met drie andere grootayatollahs uit Najaf de machtigste religieuze autoriteit. Hij wordt gezien als de primus inter pares van de groep. Maar hun positie wordt bedreigd door een jongere generatie geestelijken, onder wie de zeker veertig jaar jongere sjiitische leider Muqtada al-Sadr. 

Fatwa
Om zijn positie te versterken, gaf al-Sistani in het verleden een fatwa uit waarin staat dat leken alleen uit hem of de andere drie grootayatollahs een "bron van navolging" mogen kiezen. Al-Sistani wil dat religie en politiek zoveel mogelijk van elkaar gescheiden zijn. 

En daar botst hij met al-Sadr: die vindt dat de Amerikanen Irak moeten verlaten en wil het liefst een islamitische republiek stichten. Het conflict tussen de twee zit echter dieper. Al-Sistani streed met de vader van al-Sadr, Mohammed Sadiq al-Sadr, om het leiderschap van de sjiitische gemeenschap. Omdat hij een meer politieke koers wilde varen, gaf Saddam Hussein de opdracht om Sadiq al-Sadr in 1999 met een aanslag uit de weg te ruimen.

Iraanse afkomst
Om de positie van al-Sistani te verzwakken, wijzen jongere geestelijken voortdurend op zijn Iraanse afkomst. Al-Sistani werd op 4 augustus 1930 geboren in Mashad. Volgens een naaste medewerker van al-Sadr mag de hoge geestelijke zich niet bemoeien met de Iraakse politiek: "Hij is geen Iraaks staatsburger, hij heeft Iraanse papieren." 

De spanning tussen al-Sistani en al-Sadr bereikte in april 2003 een climax. In een moskee in Najaf werd een zojuist uit ballingschap teruggekeerde geestelijk leider door een woedende menigte vermoord. Die trok daarop naar het huis van al-Sistani, maar volgelingen van de grootayatollah slaagden erin een einde te maken aan de belegering. Velen denken dat al-Sadr een cruciale rol speelde bij beide incidenten, maar al-Sadr ontkende alle betrokkenheid.

Mars
En nu is al-Sistani terug in Irak, na een verblijf van enkele weken in Londen, waar hij een hartoperatie heeft ondergaan. De komst van al-Sistani werd door velen gezien als een mogelijke doorbraak in de impasse die in Najaf is ontstaan. Hij riep alle Irakezen op tot een vreedzame mars naar "de brandende stad" Najaf om die te bevrijden uit de handen van Amerika. 

Die missie lijkt nu geslaagd. In Najaf heeft hij een vredesakkoord gesloten met Al-Sadr die daar, samen met honderden aanhangers, al geruime tijd de Imam Ali-moskee heeft bezet. Zodra al-Sadr het gezag over de bezette moskee aan al-Sistani overdraagt, kan de verzoenende grootayatollah wel eens de redder van Najaf worden.